فوگا مجیستر (Fouga-Magister):
نیاز به جتهای آموزشی در نیروی هوایی اسرائیل در اواخر دهه 1950 عامل محرکی برای تولید فوگا مجیستر شد. فوگا مجیستر یک هواپیمای آموزشی با دو نفر سرنشین بود که در دهه ١٩۵٠ میلادی توسط کمپانی فوگا در فرانسه تولید شد. این هواپیما به چندین کشور از جمله اسرائیل صادر شد. نیروی هوایی اسرائیل یک مدل تولید شده تحت لیسانس کمپانی فرانسوی را که کاربری آن از آموزشی به پشتیبانی نزدیک هوایی تغییر یافته بود، تحت نام Tzukit به خدمت گرفت. صنایع هوایی اسرائیل مجموعا 929 فروند از این نوع هواپیما را تولید کرد که تولید 286 فروند از آنها تحت لیسانس انجام شد. نیروی هوایی اسرائیل در جریان جنگ شش روزه در شرایطی که هواپیماهای پیشرفته تر آن مشغول حمله به فرودگاههای کشورهای عربی بودند، از این هواپیما جهت حمله به اهداف مصری در خط مقدم نبرد و سپس در کرانه غربی رود اردن علیه نیروهای زرهی ارتش اردن استفاده کرد. فوگا مجیستر در جنگ شش روزه در انجام ماموریت محوله (پشتیبانی نزدیک هوایی) کارآیی خوبی داشت، گرچه در جریان جنگ، شش فروند از آنها از دست رفت.
آراوا 201 (Arava 201):
پس از فوگا مجیستر، IAI با تجربه‌ای که از انجام پروژه قبلی بدست آورده بود، تصمیم به طراحی و ساخت هواپیمای STOL آراوا گرفت. آراوا گامی در جهت تولید مجموعه هواپیماهای نظامی و غیرنظامی IAI به شمار می‌رود. تمامی هواپیماهای این مجموعه در دو رده نظامی سری 200 و غیرنظامی سری 100 قرار می‌گیرند. این هواپیماها در نقشهای مراقبت هوایی، ماموریتهای ضربتی، جمع‌آوری اطلاعات و ... مورد استفاده بوده‌اند.
هواپیمای آراوا دارای ظاهری شاخص است. بدنه تخم‌مرغی شکل این هواپیمای توربوپراپ در زیر بالهای بزرگی معلق بوده و دارای دم بوم‌شکل است. موتورها روی بال قرار گرفته‌اند و ناسل آنها تا دم عمودی امتداد یافته و بوسیله دم افقی به یکدیگر مرتبط می‌شوند.
هواپیمای آراوا دارای ظاهری شاخص است. بدنه تخم‌مرغی شکل این هواپیمای توربوپراپ در زیر بالهای بزرگی معلق بوده و دارای دم بوم‌شکل است. موتورها روی بال قرار گرفته‌اند و ناسل آنها تا دم عمودی امتداد یافته و بوسیله دم افقی به یکدیگر مرتبط می‌شوند.
آراوا اولین هواپیمای مسافری بود که توسط اسرائیل طراحی و تولید شد. نخستین پیش‌نمونه این هواپیما در 27 نوامبر 1969 پرواز کرد. مدل غیرنظامی این هواپیما با موتورهای PT6A-27 پرت‌اند ویتنی تجهیز شده و دارای 20 صندلی مسافری یا 12 تخت پزشکی است. مدل نظامی این هواپیما که دارای سیستم رانش قویتری است، قابلیت حمل 24 سرباز، یا 17 چترباز و یا 205 تن بار را دارد و در صورت لزوم می‌تواند با سلاح‌های مختلفی تجهیز شود.
نشر (Nesher):
نشر اولین جنگنده ساخت اسرائیل است که راه را برای ساخت هواپیماهای دیگر نظیر کفیر و لاوی باز کرد. اسرائیل این هواپیما را برای استفاده موقت و تا زمان آماده شدن مدلهای پیشرفته‌تر، ساخت. به همین دلیل با ورود جنگنده‌های پیشرفته‌تر نشر نیز از صحنه کنار رفت. در واقع عمر این هواپیما تنها 10 سال بود.
در ابتدای امر اسرائیل نیازهای نظامی خود را از طریق هواپیمای میراژ 5 رفع می‌کرد. این هواپیما دارای ایرفریمی نظیر میراژ III C و موتور میراژ III E بود. در اواخر دهه 1960 و پس از جنگ شش روزه، روابط فرانسه با اسرائیل به سردی گرائید و اسرائیل از جانب این کشور تحریم شد. در پی این امر فرانسه از تحویل 50 فروند هواپیمای میراژ 5 که قرار بود برای تجهیز نیروی هوایی اسرائیل به کار روند، خودداری کرد. از طرفی اسرائیل نیز که در طی جنگ بیش از 60 فروند از هواپیماهای خود را از دست داده بود برای رفع نیازهای فوری خود، ساخت جنگنده‌ای جدید را به صورت محرمانه در کارگاه‌های فرودگاه بن‌گوریون آغاز نمود.
اولین هواپیمای نشر در ماه مه سال 1971 پرواز خود را نجام داد. با افزایش تولید نشر در زمان کوتاهی سه اسکادران با این هواپیماها تجهیز یافتند. در سال 1973، 40 فروند از این هواپیماها در اسرائیل فعال بودند.
با اینکه ابن هواپیماها در ابتدای امر برای حملات نظامی طراحی شده بودند، اما بعدها برای جنگهای هوا به هوا و عملیات برتری هوایی نیز مورد استفاده قرار گرفتند. این هواپیما در جنگ یام‌کیپور در مقابل هواپیماهای سوخو و میگ سوریه و مصر قرار گرفت و عملکرد خوبی از خود نشان داد.
در سال 1975 با وارد شدن هواپیماهای کفیر، نشر تدریجا از دور خارج شد و در اواخر دهه 70 تماما توسط کفیر جایگزین گردید.
در ابتدای امر اسرائیل نیازهای نظامی خود را از طریق هواپیمای میراژ 5 رفع می‌کرد. این هواپیما دارای ایرفریمی نظیر میراژ III C و موتور میراژ III E بود. در اواخر دهه 1960 و پس از جنگ شش روزه، روابط فرانسه با اسرائیل به سردی گرائید و اسرائیل از جانب این کشور تحریم شد. در پی این امر فرانسه از تحویل 50 فروند هواپیمای میراژ 5 که قرار بود برای تجهیز نیروی هوایی اسرائیل به کار روند، خودداری کرد. از طرفی اسرائیل نیز که در طی جنگ بیش از 60 فروند از هواپیماهای خود را از دست داده بود برای رفع نیازهای فوری خود، ساخت جنگنده‌ای جدید را به صورت محرمانه در کارگاه‌های فرودگاه بن‌گوریون آغاز نمود.
اولین هواپیمای نشر در ماه مه سال 1971 پرواز خود را نجام داد. با افزایش تولید نشر در زمان کوتاهی سه اسکادران با این هواپیماها تجهیز یافتند. در سال 1973، 40 فروند از این هواپیماها در اسرائیل فعال بودند.
با اینکه ابن هواپیماها در ابتدای امر برای حملات نظامی طراحی شده بودند، اما بعدها برای جنگهای هوا به هوا و عملیات برتری هوایی نیز مورد استفاده قرار گرفتند. این هواپیما در جنگ یام‌کیپور در مقابل هواپیماهای سوخو و میگ سوریه و مصر قرار گرفت و عملکرد خوبی از خود نشان داد.
در سال 1975 با وارد شدن هواپیماهای کفیر، نشر تدریجا از دور خارج شد و در اواخر دهه 70 تماما توسط کفیر جایگزین گردید.
کفیر (Kfir-F21A) :
طرح اصلی هواپیمای کفیر مشابه طرح میراژ 5 بوده و در محل ورودی هوای موتور دارای کانارد می‌باشد. این هواپیما دارای یک موتور توربوجت در داخل بدنه بوده و بالهای آن نیز مثلثی شکل است. ورودی هوا به صورت نیم‌دایره‌ای بوده و در کناره‌های بدنه قرار گرفته است. بدنه باریک کفیر در محل ورودی هوا اندکی پهن‌تر می‌شود.
اولین هواپیمای کفیر با نام Kfir-C1 در ژوئن 1973 پرواز کرد. این نمونه با بدنه هواپیماهای میراژ سری 3 و 5 که برای استفاده موتورهای J79 جنرال‌الکتریک آماده شده بود، ساخته شد. این هواپیما بعد از ساخت هواپیمای نشر که تقریبا کپی میراژ 3 بود، وارد سرویس گردید.
جنگنده کفیر C1 با کاناردهای کوچک، بدون سلاح و با نام F21A به نیروی دریایی آمریکا نیز فروخته شد. استفاده عمده این هواپیما برای آموزش جنگ هوایی بوده است.
مدل C2 این هواپیما در سال 1974 اولین پرواز خود را انجام داد و در سال 1976 وارد خدمت شد. کفیر C2 تا اواخر دهه 90 نیز برای مقابله با تهدیدات مورد استفاده قرار می‌گرفت. این هواپیما دارای قابلیتهای جنگی نسبتا خوبی است و در نتیجه بهسازیهای ایرودینامیکی، مانورپذیری و بازده کنترلی مناسبی دارد. مدل C2 در داشتن کانارد دلتا شکل با زاویه سوئیپ، شیب کمتر دماغه و بخش دندانه‌ای در قسمت بیرونی بالها، از مدل C1 متمایز می‌شود.
کفیر C7 نیز مدل تک سرنشینه کفیر C2 است که در سال 1983 وارد خدمت گردید. موتور این هواپیما از نوع J79-GEJ1E با پس‌سوز 1000 پوند می‌باشد. کفیر C7 برای استفاده از تسلیحات مدرن‌تر بروزرسانی شده است. ماکزیمم وزن برخاست این هواپیما نیز به میزان 3395 پوند افزایش یافته است.
اولین هواپیمای کفیر با نام Kfir-C1 در ژوئن 1973 پرواز کرد. این نمونه با بدنه هواپیماهای میراژ سری 3 و 5 که برای استفاده موتورهای J79 جنرال‌الکتریک آماده شده بود، ساخته شد. این هواپیما بعد از ساخت هواپیمای نشر که تقریبا کپی میراژ 3 بود، وارد سرویس گردید.
جنگنده کفیر C1 با کاناردهای کوچک، بدون سلاح و با نام F21A به نیروی دریایی آمریکا نیز فروخته شد. استفاده عمده این هواپیما برای آموزش جنگ هوایی بوده است.
مدل C2 این هواپیما در سال 1974 اولین پرواز خود را انجام داد و در سال 1976 وارد خدمت شد. کفیر C2 تا اواخر دهه 90 نیز برای مقابله با تهدیدات مورد استفاده قرار می‌گرفت. این هواپیما دارای قابلیتهای جنگی نسبتا خوبی است و در نتیجه بهسازیهای ایرودینامیکی، مانورپذیری و بازده کنترلی مناسبی دارد. مدل C2 در داشتن کانارد دلتا شکل با زاویه سوئیپ، شیب کمتر دماغه و بخش دندانه‌ای در قسمت بیرونی بالها، از مدل C1 متمایز می‌شود.
کفیر C7 نیز مدل تک سرنشینه کفیر C2 است که در سال 1983 وارد خدمت گردید. موتور این هواپیما از نوع J79-GEJ1E با پس‌سوز 1000 پوند می‌باشد. کفیر C7 برای استفاده از تسلیحات مدرن‌تر بروزرسانی شده است. ماکزیمم وزن برخاست این هواپیما نیز به میزان 3395 پوند افزایش یافته است.
لاوی (Lavi):
پس از ساخت جنگنده‌های نشر (کپی میراژ 3) و کفیر (مونتاژ مجدد میراژ 5)، اسرائیل تجربه زیادی در زمینه ساخت و بروزرسانی هواپیماها خصوصا جنگنده‌های میراژ و F-4 بدست آورده بود. در اواسط دهه 1970، اسرائیل قراردادی را مبنی بر همکاری در ساخت F-16 با آمریکا به امضا رسانید. اما به دلیل رقابت میان شرکتهای آمریکایی برای کسب این مقام، قرارداد مذکور لغو شد.
با توجه به تجارب حاصله اسرائیل تصمیم گرفت اقدام به ساخت جنگنده مدرنی بنماید که دارای قابلیت حمله با استفاده از تجهیزات و سلاح‌های پیشرفته باشد. این کار به IAI واگذار گردید و پروژه تعریف شده لاوی نام گرفت.
هواپیمای ساخته شده به تمامی اهداف تکنیکی و عملیاتی خود رسید و اولین پرواز خود را در دسامبر 1986 انجام داد.
اسرائیلیها در نظر داشتند در بین سالهای 2003-1993 ، 300 فروند از این هواپیما را تولید کرده و جایگزین ناوگان کفیر و A-4 نمایند.
تخمینهای اولیه نشان می‌داد توسعه این هواپیما در حدود 3 میلیارد دلار هزینه در بر خواهد داشت. 1.3 میلیارد دلار از 1.5 میلیارد دلار لازم در سالهای 1986-1980 توسط آمریکا تامین شد. بدلیل کمبود امکانات اسرائیل برای ساخت موتور و بخشهایی مانند بالهای کامپوزیتی و کامپیوترهای کنترل پرواز، ساخت این اجزا به صورت مشترک به پیمانکاران اسرائیلی و تعدادی از شرکتهای آمریکایی واگذار شد.
از آنجایی که پیشرفت پروژه لاوی می‌توانست منافع آمریکا را در صادرات جنگنده‌های F-16 و F-18 به خطر بیندازد و از طرفی هزینه‌های توسعه آن نیز در مراحل بعدی به شدت افزایش یافته بود، تحت فشار آمریکا این پروژه در سال 1987 به حالت تعلیق درآمد. اسرائیل نیز 450 میلیون دلار به عنوان غرامت بابت لغو قرارداد از آمریکا مطالبه کرد که با 400 میلیون دلار آن موافقت گردید و پروژه لاوی در آگوست 1987 ملغی اعلام شد.
با توجه به تجارب حاصله اسرائیل تصمیم گرفت اقدام به ساخت جنگنده مدرنی بنماید که دارای قابلیت حمله با استفاده از تجهیزات و سلاح‌های پیشرفته باشد. این کار به IAI واگذار گردید و پروژه تعریف شده لاوی نام گرفت.
هواپیمای ساخته شده به تمامی اهداف تکنیکی و عملیاتی خود رسید و اولین پرواز خود را در دسامبر 1986 انجام داد.
اسرائیلیها در نظر داشتند در بین سالهای 2003-1993 ، 300 فروند از این هواپیما را تولید کرده و جایگزین ناوگان کفیر و A-4 نمایند.
تخمینهای اولیه نشان می‌داد توسعه این هواپیما در حدود 3 میلیارد دلار هزینه در بر خواهد داشت. 1.3 میلیارد دلار از 1.5 میلیارد دلار لازم در سالهای 1986-1980 توسط آمریکا تامین شد. بدلیل کمبود امکانات اسرائیل برای ساخت موتور و بخشهایی مانند بالهای کامپوزیتی و کامپیوترهای کنترل پرواز، ساخت این اجزا به صورت مشترک به پیمانکاران اسرائیلی و تعدادی از شرکتهای آمریکایی واگذار شد.
از آنجایی که پیشرفت پروژه لاوی می‌توانست منافع آمریکا را در صادرات جنگنده‌های F-16 و F-18 به خطر بیندازد و از طرفی هزینه‌های توسعه آن نیز در مراحل بعدی به شدت افزایش یافته بود، تحت فشار آمریکا این پروژه در سال 1987 به حالت تعلیق درآمد. اسرائیل نیز 450 میلیون دلار به عنوان غرامت بابت لغو قرارداد از آمریکا مطالبه کرد که با 400 میلیون دلار آن موافقت گردید و پروژه لاوی در آگوست 1987 ملغی اعلام شد.
شینوک در ایران: دستیار هوایی نهاجا و نزاجا